Βιέκες: ένα νησί της Καραϊβικής άγνωστο για τους περισσότερους. Αναζητώντας το όνομά του στο διαδίκτυο θα έρθει κανείς αντιμέτωπος με πλήθος φωτογραφιών από εξωτικές παραλίες με διάφανα νερά και λευκή άμμο, ταξιδιωτικούς οδηγούς και χάρτες με λεπτομερείς περιγραφές του τόπου και προτάσεις για διαμονή, φαγητό, διασκέδαση. Θα διαβάσει για τα φωσφορούχα νερά του, που τη νύχτα δίνουν την αίσθηση φωτεινών πυροτεχνημάτων στο βυθό. Και με όλον αυτόν το καταιγισμό του μπλε και του πρασίνου που κατακλύζουν την οθόνη ίσως δε θα προσέξει μιαν άλλη ιστορία πίσω από τις εικόνες.

Το νησί Βιέκες είναι ακριβώς δίπλα στο Πουέρτο Ρίκο και αποτελεί, όπως και το τελευταίο, υπερπόντια κτήση των ΗΠΑ. Το 1941 κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου το Αμερικανικό Ναυτικό αγόρασε ή οικειοποιήθηκε περίπου τα 2/3 του νησιού και ο τοπικός πληθυσμός μετατοπίστηκε. Μετά το τέλος του πολέμου η περιοχή χρησιμοποιήθηκε ως πεδίο δοκιμών και ως τόπος βομβαρδισμών. Οι εκρήξεις ήταν πολύ συχνές και δεν ήταν ευχάριστες όσο τα πυροτεχνήματα!

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ενεργειών αυτών καθώς και η δέσμευση της γης προκάλεσαν με το πέρασμα των δεκαετιών κλιμακούμενες αντιδράσεις οι οποίες απέκτησαν μαζικό και δυναμικό χαρακτήρα όταν το 1999 μια βόμβα σκότωσε έναν ντόπιο κάτοικο. Οργανώθηκε μαζική πολιτική ανυπακοή, ομάδες διαδηλωτών δημιούργησαν καταυλισμούς στο νησί και πολλές μικρές ψαρόβαρκες προσπάθησαν να εμποδίσουν τις πολεμικές ασκήσεις. Ακολούθησε βία κατά των διαδηλωτών, συλλήψεις και μεγαλύτερος έλεγχος της περιοχής. Ταυτόχρονα όμως οι αντιδράσεις απέκτησαν διεθνή υποστήριξη και η πίεση για την επίλυση του προβλήματος άρχισε να αυξάνεται.

Μετά από διαπραγματεύσεις της αμερικάνικης κυβέρνησης με τους κατοίκους και την τοπική κυβέρνηση, πάρθηκε τελικά η απόφαση της εγκατάλειψης του νησιού Βιέκες από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, το Μάιο του 2003. Σήμερα το νησί του Βίεκες είναι ελεύθερο από τις συνθήκες κατάληψης και κατάχρησης από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ. Ή μήπως όχι; Είναι ακόμα αισθητή η παρουσία τους στο νησί λόγω των δεινών συνεπειών; Πως είναι η ζωή των ανθρώπων αυτών σήμερα;

Το πλήθος των βομβών που έπεσαν στο Βιέκες τόσες δεκαετίες γέμισαν την περιοχή με τοξικές ενώσεις και στοιχεία όπως αρσενικό, μόλυβδος, υδράργυρος, κάδμιο, απεμπλουτισμένο ουράνιο και ναπάλμ τα οποία βιοσυσσωρεύονται. Μελέτη του Υπουργείου Υγείας του Πουέρτο Ρίκο κατέγραψε υψηλά επίπεδα των βαρέων μετάλλων στα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους, ενώ διαπιστώθηκε ότι το ποσοστό καρκίνου στο Βιέκες ήταν ιδιαίτερα υψηλό.

Σήμερα, ακόμα κι αν το νησί παρουσιάζεται ως ιδανικός τουριστικός προορισμός και ένα μέρος του κηρύχτηκε καταφύγιο άγριας ζωής, οι τοξικές χημικές ουσίες συνεχίζουν να υπάρχουν, επηρεάζοντας ενεργά τις ζωές των κατοίκων.

Η περιβαλλοντική αδικία που υπέστη το νησί του Βιέκες δεν μπορεί κανείς να πει πως έχει τελειώσει σήμερα, καθώς οι συνέπειες της είναι μη αναστρέψιμες , όσον αφορά την υγεία των κατοίκων και εν μέρει τη ρύπανση του νησιού από τις τοξικές ενώσεις. Το νησί έρχεται τώρα αντιμέτωπο με μία άλλη μορφή αδικίας και εισβολής. Μεγάλες εκτάσεις αγοράζονται πλέον σε χαμηλές τιμές από τουριστικές επιχειρήσεις με στόχο την οικοδόμηση μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων. Η αρπαγή γης από τους πλουσίους εις βάρος του φτωχού και στερημένου, τόσα χρόνια, κατοίκων του Βιέκες διαιωνίζει μία κατάσταση ανελευθερίας και αδικίας στο νησί.

Written by: Sintou Vasiliki, student in the Department of Primary Education, University of Ioannina, Greece