Three kilometers from Megalopolis and only 400 meters from the green village of Thoknia in 2011, it was decided through Joint Ministerial Decision 200969/ 5-7-2011, which approved the relevant Environmental Impact Study, to build and operate an industrial waste disposal site in a depleted lignite mine. Attempts for the creation of a disposal area of asbestos of DEI building sites and other public buildings in the Peloponnese and of industrial and other hazardous waste have existed since the 1990s as a result of the European Community's pressure on Greece to manage industrial and hazardous waste in accordance with Directive 91/689/EEC, as amended by Directive 94/31/EC.
The management of hazardous waste in Europe is the responsibility of their producers under the polluter-pays principle by organizing the necessary infrastructure network.
The European Court of Justice convicted Greece in 2009 (Case C 286/08) for failing to draw up and adopt within a reasonable period a hazardous-waste management plan that accords with the requirements of the relevant Community legislation, and by failing to establish an integrated and adequate network of disposal installations for hazardous waste characterised by the most appropriate methods in order to ensure a high level of protection for the environment and public health. It convicted Greece a second time in 2016 (Case C-584/14) with a penalty payment of EUR 30000 for each day of delay in adopting the measures necessary to comply with the judgment in the Case C 286/08 and a lump sum of EUR 10 million to the European Commission.
Greece has also agreed to the creation of hazardous waste disposal sites (Law 4046/2012, Government Gazette 28A/14.2.2012, p. 808). A modern hazardous waste disposal site also manages industrial waste.
The intention to create one of the country's hazardous waste disposal sites in Megalopoli is recorded not only in the press, but also in the public consultation of the National Waste Management Plan (NWMP) and the Special Hazardous Waste Management Plan (SHWM) (p. 103). The SHWM has the ultimate aim of integrated and rational waste management, mitigation of the negative impacts of waste production and management on the environment and public health and at the same time a positive contribution to economic and social development.
Local citizens of Thoknia and Megalopoli have long been seeking protection from the operation of the lignite mines and the ash and dust they transpire, they are complaining about the waste treatment plants within a short distance of their area, have been protesting for years against the creation of an industrial waste disposal site and are presently complain about the planned hazardous waste disposal site.
They worry that theirs and other settlements in the region will become the wasteland of the Peloponnese. They are opposed to the practice of "busting the neighbor's backyard" and claim that hazardous waste management should be done locally.
In the area there is a huge underground lake, the largest in the Balkans (in fact, DEI uses the water as a coolant for its power station), ground lakes and rivers such as Alfios, Elison and Evrotas. In the area, thousands of acres are being cultivated and thousands of sheep are being grazed and there are archaeological sites (Megalopoli was built by Epaminondas in 370 BC in order to become a center for all the Arcadians. To inhabit the city residents from many Arcadian villages were moved, among them Thoknia, which is referred by Pausanias “Description of Greece/ Arcadians" [29.5]).
They also think the issue has a significant moral dimension. The area of Megalopoli for decades has carried a heavy environmental burden due to the operation of the lignite units of DEI and has thus contributed to the national economy. In the near future, where lignite is being phased out as a fossil fuel for the production of electricity, it would be desirable to restore their area, an area of particular natural beauty and resources, and not to burden it with hazardous waste.
Η καταπράσινη Θωκνία και τα επικίνδυνα απόβλητα
Η Μεγαλόπολη είναι κωμόπολη της Αρκαδίας στην κεντρική Πελοπόννησο, όπου βρίσκονται μεγάλα αποθέματα λιγνίτη, τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα μετά από εκείνα της Πτολεμαϊδας. Στην περιοχή λειτουργούν εδώ και δεκαετίες λιγνιτωρυχεία που τροφοδοτούν σήμερα δύο ατμοηλεκτρικούς σταθμούς της ΔΕΗ συνολικής ισχύος 850 MW. Η παραγωγή αυτή καλύπτει ένα σημαντικό μέρος των ενεργειακών αναγκών της χώρας.
Τρία χιλιόμετρα από τη Μεγαλόπολη και μόλις 400 μέτρα από το καταπράσινο χωριό Θωκνία, το 2011, αποφασίστηκε μέσω της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) 200969/5-7-2011, με την οποία εγκρίθηκε η σχετική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει χώρος Διαχείρισης Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΧΔΒΑ) σε εξαντλημένο λιγνιτωρυχείο της ΔΕΗ. Ήδη από τη δεκαετία του 1990 επιδιώκεται η δημιουργία στην περιοχή ενός χώρου απόθεσης οικοδομικών υλικών αμιάντου από εγκαταστάσεις της ΔΕΗ και από άλλα δημόσια κτήρια στην Πελοπόννησο καθώς και βιομηχανικών και άλλων επικίνδυνων αποβλήτων. Τα σχέδια αυτά είναι απόρροια της πίεσης που ασκεί η Ευρωπαϊκή Κοινότητα προς την Ελλάδα να διαχειριστεί τα βιομηχανικά και επικίνδυνα απόβλητά της σύμφωνα με την Οδηγία 91/689/ΕΟΚ, η οποία τροποποιήθηκε από την Οδηγία 94/31/ΕΚ.
Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων στην Ευρώπη αποτελεί ευθύνη των παραγωγών τους, στο πλαίσιο της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», με οργάνωση του απαραίτητου δικτύου υποδομών.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα το 2009 (υπόθεση C‑286/08) εξαιτίας της έλλειψης σχεδίου διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων, που να είναι σύμφωνο με τις απαιτήσεις της σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας, και της απουσίας ενιαίου και κατάλληλου δικτύου εγκαταστάσεων διάθεσης των επικίνδυνων αποβλήτων. Στο πλαίσιο ενός τέτοιου σχεδίου θα πρέπει να εφαρμόζονται οι πλέον κατάλληλες μέθοδοι για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Το 2016 η Ελλάδα καταδικάστηκε για δεύτερη φορά (υπόθεση C-584/14) με χρηματική ποινή ύψους 30.000 ευρώ ανά ημέρα για όσο καθυστερεί η εφαρμογή των μέτρων που απαιτούνται για τη συμμόρφωσή της με την απόφαση του 2009 και επιπλέον με 10.000.000 ευρώ προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η Ελλάδα επίσης έχει συμφωνήσει για τη δημιουργία χώρων διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων (Ν. 4046/2012, ΦΕΚ Α΄ 28, σελ. 808). Η διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων, που περιλαμβάνουν τα βιομηχανικά απόβλητα, γίνεται πλέον όχι σε ΧΔΒΑ, αλλά σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ).
Η πρόθεση δημιουργίας ενός από τους ΧΥΤΕΑ της χώρας στην Μεγαλόπολη καταγράφεται όχι μόνο στον Τύπο και στη δημόσια διαβούλευση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), αλλά και στο Ειδικό Σχέδιο Διαχείρισης για τα Επικίνδυνα Απόβλητα (ΕΣΔΕΑ) (σελ. 103). Το ΕΣΔΕΑ ενσωμάτωσε την Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα 2008/98/ΕΚ και έχει ως απώτερο σκοπό την ολοκληρωμένη και ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων, τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων της παραγωγής και διαχείρισης των αποβλήτων στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία και παράλληλα τη θετική συνεισφορά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Κάτοικοι της Θωκνίας και της Μεγαλόπολης ζητούν εδώ και χρόνια να προστατευτούν από τη λειτουργία των λιγνιτωρυχείων και την τέφρα και τη σκόνη που μεταφέρεται. Εναντιώνονται επίσης στον σχεδιασμό εργοστασίων επεξεργασίας απορριμμάτων σε μικρή απόσταση από την περιοχή τους, παλιότερα στη δημιουργία ΧΔΒΑ και σήμερα στον σχεδιαζόμενο ΧΥΤΕΑ.
Ανησυχούν ότι αυτοί και οι άλλοι οικισμοί της περιοχής θα γίνουν ο «σκουπιδότοπος» της Πελοποννήσου. Αντιτίθενται στην πρακτική της «απόρριψης στην πίσω αυλή του γείτονα» και ισχυρίζονται ότι η διαχείριση θα πρέπει να γίνεται σε τοπικό επίπεδο, δηλαδή τα απόβλητα να διαχειρίζονται στις περιοχές όπου παράγονται.
Στην περιοχή της Θώκνιας και της Μεγαλόπολης υπάρχει επίσης μια τεράστια υπόγεια λίμνη, η μεγαλύτερη των Βαλκανίων (μάλιστα, η ΔΕΗ χρησιμοποιεί τα υπόγεια ύδατα ως ψυκτικό υγρό για τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της), επίγειες λίμνες και ποταμοί όπως ο Αλφειός, ο Ελισσώνας και ο Ευρώτας. Στην περιοχή επίσης καλλιεργούνται χιλιάδες στρέμματα, βόσκουν χιλιάδες πρόβατα και επιπλέον υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι. Αξίζει να γνωρίζει κανείς ότι η Μεγαλόπολη χτίστηκε με προτροπή του Επαμεινώνδα το 370 π.Χ. με σκοπό να αποτελέσει ένα κέντρο για όλους τους Αρκάδες. Για να κατοικηθεί η πόλη μετακινήθηκαν κάτοικοι από πολλά αρκαδικά χωριά, μεταξύ αυτών και η Θωκνία που αναφέρει και ο Παυσανίας «Ελλάδος περιήγησις/Αρκαδικά» [29.5]).
Οι κάτοικοι της περιοχής θεωρούν τελικά ότι το ζήτημα της δημιουργίας χώρου για τα επικίνδυνα απόβλητα έχει μια σημαντική ηθική διάσταση. Η περιοχή της Μεγαλόπολης για δεκαετίες έχει δεχτεί περιβαλλοντική επιβάρυνση λόγω της λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ και έχει συμβάλει στην εθνική οικονομία. Στο άμεσο μέλλον, όπου σταδιακά μειώνεται η χρήση του λιγνίτη ως ορυκτού καυσίμου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, θα επιθυμούσαν την αποκατάσταση της περιοχής τους, μιας περιοχής με ιδιαίτερη φυσική ομορφιά και πόρους, και όχι την περαιτέρω επιβάρυνση της με επικίνδυνα απόβλητα.
Location
Ελλάδα, Θωκνία Μεγαλόπολης
Environmental impact
- Air pollution
- Water pollution
- Waste, waste disposal, and toxicants
- Hazards related to extreme weather events – natural disaster
- Alteration of landscape aesthetics and built heritage
Ethical/ legal issues
- Life and personal security
- Health and well-being
- A clean and prosperous environment and a safe and pleasant habitat
- Personal and social development, economic progress and innovation
- Democratic participation to decision-making on community and national affairs
Information sources & materials
Online books and newspaper, magazine, encyclopedia, or blog articles
Μπούγανης, Π. (2011). Της Κερατέας στη Μεγαλόπολη, στην εφ. Ελευθεροτυπία. Available URL: http://megalopoli-fm.blogspot.gr/2011_07_30_archive.html, [Accessed Date 01-06-2017].
Μπούρας, Π. (2013). Ταφόπλακα» τα βιομηχανικά απόβλητα για την Μεγαλόπολη. Available URL: http://www.arcadiaportal.gr/news/mpouras-%C2%ABtafoplaka%C2%BB-ta-biomixanika-apoblita-gia-tin-megalopoli-video, [Accessed Date 01-06-2017].
Θεοδωράκης, Ν. (2011). Ξέχειλη από οργή η Μεγαλόπολη και 4 υπουργεία το ΧΔΒΑ τους. Available URL: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=297079, [Accessed Date 01-06-2017].
econews.gr (2011). «Χώρος Διαχείρισης Βιομηχανικών Αποβλήτων στη Μεγαλόπολη: αντίθετο το Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου». Available URL: http://www.econews.gr/2011/07/19/megalopoli-xwros-biomixanika-apovlita, [Accessed Date 01-06-2017].
Legal & public policy reports and documents
ΔΕΗ. Μεγαλόπολη. Available URL: https://www.dei.gr/el/oruxeia/megalopoli, [Accessed Date 01-06-2017].
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. (2014). Έγγραφο Εργασίας σχετικά µε τη διερευνητική αποστολή στην Ελλάδα, από τις 18 έως τις 20 Σεπτεμβρίου 2013, µε θέμα τη διαχείριση των αποβλήτων στην Αττική, την Πελοπόννησο, τη Θεσπρωτία και την Κέρκυρα. Available URL: http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-%2F%2FEP%2F%2FNONSGML%2BCOMPARL%2BPE-529.766%2B01%2BDOC%2BPDF%2BV0%2F%2FEL, [Accessed Date 01-06-2017].
ΣτΕ 1682/2016: Μονάδα διαχείρισης επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων πανελλαδικής εμβέλειας. Available URL: http://nomosphysis.org.gr/15045/ste-16822016-monada-diaxeirisis-epikindynon-viomixanikon-apovliton-panelladikis-emveleias/, [Accessed Date 01-06-2017].
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=iHSECSHjFk8%3D, [Accessed Date 01-06-2017].
Links to images, online videos, documentary movies, etc
ΒΙΝΤΕΟ ArcadiaPortal.gr Μπούρας για ΧΔΒΑ https://www.youtube.com/watch?v=APISYKw3WDI, [Accessed Date 01-06-2017].
Social Media exchange
Επιτροπή Κατοίκων Μεγαλόπολης
Contributor(s)
Mpouzalas Sergios, sergiosbouzalas [at] hotmail.gr, Student in the Department of Pedagogy, University of Athens, Greece
Tasos Papanikolaou, tpapanikolaou [at] cti.gr, Researcher, CTI team
Home › Forums › Green Thoknia and hazardous waste