Kythira is an island located in southern Greece, south of the Peloponnese and south of Elafonisos and Cape Maleas. The wider region is a place of world-wide undersea and tourist interest. There is Pavlopetri, the ancient city, sunk a few meters below the surface, about 5 millenniums old, protected by the UNESCO Convention on the Protection of the Underwater Cultural Heritage. There are also three areas of the NATURA network (Codes: GR2540002, GR3000013 and GR3000010), as well as five CORINE biotopes (Codes: A00020021, A00010224, A00040059, A00030042, and A00020020).

The sea around Kythera has a high marine traffic density of cargo ships and tankers due to the fact that the Aegean Sea and the Black Sea are connected with the western Mediterranean via this region. In the marine area, particularly in the Bay of Vatika (Neapolis) in Lakonia, there is a ship anchorage, where refueling, and transfers of oil are carried out, as well as shipbuilding repairs, such as reef cleaning, which includes the use of toxic substances to prevent the growth of algae, shells and other marine organisms on the hulls of the ships. These activities normally take place in specially located Shipbuilding Zones under the supervision of the State and to its economic benefit.

In the area, there is also loading and unloading fuels from tankers, oil tankers, a process which often results in an oil spill which causes marine pollution. Oil spills may occur from other oil tanker operations such as discharges, sealing and removal processes and cargo ship wash operations.

Oil spills and the illegal dumping of oil, chemicals and other harmful substances or waste from ships at sea and not at port facilities are the main causes of marine pollution, other than major environmental accidents.

The international treaties on marine pollution from ships are the International Convention for the Prevention of Pollution from Ships (known as the Marpol Convention) and the International Convention on Oil Pollution Preparedness, Response and Co-operation (known as the OPRC Convention, 1990) which was adopted as a response to the Exxon Valdez oil spill disaster in 1989. In 2000, the European Union issued Directive 2000/59/EC on port reception facilities for ship-generated waste and cargo residues, which was initially incorporated into national law with the Joint Ministerial Decision 3418/07/02 (FEK 712 B), and in conjunction with the Marpol Convention on Marine Pollution aims to significantly reduce the illegal dumping of waste at sea.

On Saturday October 31, 2015, the North Sea Region of Kythera (Straits of Elafonisos) received a large volume of floating oil which formed an oil slick of more than one kilometer long and flooded the beaches in the wider area of Ag. Pelagia where there is a settlement.

Due to the weather conditions, storm winds and heavy seas, it was impossible for vessels to intervene and prevent and isolate the oil spill thus limiting pollution.

The extensive pollution was found to have been caused by a passing ship, which was identified by the port authorities, and months later, the process of imposing the sanctions began, but without any concrete effect to date. There are allegations that pollution was caused voluntarily.

This incident however is not isolated. Similar cases of pollution, whether intentional or unintentional, have occurred in the past in the wider region. The consequences for the local community at the environmental, social and economic level are great. Natural asphyxia for living organisms is accompanied by social and economic asphyxia, as the quality of life of the inhabitants deteriorates and other activities, especially tourist activities, are being destroyed.

Local communities have been protesting for years and are calling for the abolition of the anchorage and for a more rigid framework for the movement of ships as they want to ensure the protection of marine and terrestrial ecosystems and the preservation of the tourist character of the region. It seems that operators with strong economic interests to maintain the situation as it is, as well as the state, are moving, it seems, in the opposite direction.

Decontamination on much of the island's coasts was completed in June 2016 and the cost of it was mainly covered by a private donor, an Australian of the same descent. The issue remains unresolved, thus residents are faced with the next unintentional or intentional pollution challenge.

Θαλάσσια ρύπανση λόγω πετρελαιοκηλίδας στα Κύθηρα

Τα Κύθηρα είναι ένα νησί το οποίο βρίσκεται στη Νότιο Ελλάδα, στα νότια της Πελοποννήσου και νοτιότερα της Ελαφόνησου και του ακρωτηρίου Μαλέα. Η ευρύτερη περιοχή αποτελεί σημείο παγκοσμίου ενάλιου αλλά και τουριστικού ενδιαφέροντος. Εκεί βρίσκεται το Παυλοπέτρι, μια αρχαία πόλη βυθισμένη ελάχιστα μέτρα κάτω από την επιφάνεια, με ηλικία περίπου 5 χιλιετηρίδων, η οποία προστατεύεται από τη Σύμβαση για την Προστασία της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς που συνέταξε το 2001 η UNESCO. Εκεί βρίσκονται επίσης τρεις περιοχές του δικτύου NATURA 2000 (Κωδικοί: GR2540002, GR3000013 και GR3000010) καθώς και πέντε βιότοποι CORINE (Κωδικοί: A00020021, A00010224, A00040059, A00030042, και A00020020).

Η θάλασσα γύρω από τα Κύθηρα, χαρακτηρίζεται από μεγάλη κίνηση φορτηγών πλοίων και δεξαμενόπλοιων, λόγω του ότι μέσω της περιοχής αυτής συνδέεται το Αιγαίο και η Μαύρη Θάλασσα με τη δυτική περιοχή της Μεσογείου. Σε αυτή, λοιπόν, τη θαλάσσια περιοχή, και συγκεκριμένα στον κόλπο Βοιών (Νεάπολης) Λακωνίας, λειτουργεί αγκυροβολίο πλοίων, όπου γίνονται ανεφοδιασμοί, μεταγγίσεις λιπαντελαίων και ορυκτελαίων, καθώς και ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες, όπως υφαλοκαθαρισμοί. Οι υφαλοκαθαρισμοί αφορούν μεταξύ άλλων τη χρήση τοξικών ουσιών για την παρεμπόδιση ανάπτυξης αλγών, οστράκων και άλλων θαλάσσιων οργανισμών στα ύφαλα των πλοίων. Όλες οι παραπάνω δραστηριότητες θα έπρεπε κανονικά να γίνονται σε ειδικά χωροθετημένες Ναυπηγοεπισκευαστικές Ζώνες υπό την εποπτεία του κράτους και υπέρ της οικονομικής ωφέλειάς του.

Στην περιοχή γίνονται επίσης και φορτοεκφορτώσεις των δεξαμενόπλοιων, πετρελαιοφόρων, διαδικασία από την οποία συχνά προκύπτει διαρροή πετρελαίου που προκαλεί θαλάσσια ρύπανση. Διαρροή πετρελαίου προκύπτει όμως και από άλλες λειτουργικές δραστηριότητες των πετρελαιοφόρων, όπως απορρίψεις, διαδικασίες ερμητισμού (σφραγίσματος) και αφαιρετισμού (αδειάσματος) και διαδικασίες πλύσης δεξαμενών φορτίου.

Η διαρροή πετρελαίου και η παράνομη απόρριψη πετρελαίου, χημικών και άλλων επιβλαβών ουσιών ή αποβλήτων από τα πλοία, που γίνεται στη θάλασσα και όχι σε λιμενικές εγκαταστάσεις, είναι οι κύριες αιτίες της θαλάσσιας ρύπανσης, πέραν των μεγάλων περιβαλλοντικών ατυχημάτων.

Οι διεθνείς συνθήκες που διέπουν τον τομέα της ρύπανσης της θάλασσας από τα πλοία είναι η Διεθνής Σύμβαση για την πρόληψη της ρύπανσης της θάλασσας από τα πλοία (γνωστή ως Σύμβαση Marpol) και η Διεθνής Σύμβαση για την ετοιμότητα, συνεργασία και αντιμετώπιση της ρύπανσης της θάλασσας από πετρέλαιο (γνωστή ως Σύμβαση OPRC, 1990). Η τελευταία υιοθετήθηκε ως επακόλουθο του ατυχήματος στο Exxon Valdez το 1989. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επίσης εξέδωσε το 2000 την Οδηγία 2000/59/ΕΚ, η οποία ενσωματώθηκε αρχικά στο εθνικό δίκαιο με την Κ.Υ.Α. 3418/07/02 (ΦΕΚ 712 Β’), και σε συνδυασμό με την σύμβαση Marpol για την θαλάσσια ρύπανση έχει στόχο τη σημαντική μείωση των παράνομων απορρίψεων αποβλήτων στη θάλασσα.

Το Σάββατο στις 31 Οκτωβρίου 2015, η ΒΑ θαλάσσια περιοχή των Κυθήρων (Στενά Ελαφονήσου) δέχτηκε μεγάλο όγκο από επιπλέοντα πετρελαιοειδή που σχημάτισαν κηλίδα μήκους μεγαλύτερου του ενός χιλιομέτρου και κατέκλυσαν τις παραλίες στην ευρύτερη περιοχή της Αγ. Πελαγίας στην οποία υπάρχει οικισμός.

Λόγω των καιρικών συνθηκών (θυελλώδεις άνεμοι και σφοδρή θαλασσοταραχή) ήταν αδύνατη η επέμβαση οποιουδήποτε συνεργείου πρόληψης και απομόνωσης-καθαρισμού της κηλίδας και ως εκ τούτου περιορισμός της ρύπανσης.

Η εκτεταμένη ρύπανση διαπιστώθηκε ότι προκλήθηκε από διερχόμενο πλοίο, το οποίο ταυτοποιήθηκε από τις λιμενικές αρχές. Έπειτα από μήνες κινήθηκε η διαδικασία επιβολής των προβλεπόμενων κυρώσεων από την ισχύουσα νομοθεσία, χωρίς όμως να υπάρξει κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα μέχρι σήμερα. Υπάρχουν μάλιστα καταγγελίες ότι η ρύπανση προκλήθηκε εκούσια.

Το περιστατικό αυτό όμως δεν είναι μεμονωμένο. Παρόμοια περιστατικά πρόκλησης ρύπανσης, εκούσια ή ακούσια, έχουν συμβεί και στο παρελθόν στην ευρύτερη περιοχή. Οι συνέπειες για την τοπική κοινωνία σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο είναι μεγάλες. Η φυσική ασφυξία για τους ζώντες οργανισμούς, συνοδεύεται από κοινωνική και οικονομική ασφυξία, καθώς η ποιότητα ζωής των κατοίκων υποβαθμίζεται και καταστρέφονται άλλες δραστηριότητες, ιδιαίτερα οι τουριστικές.

Οι τοπικές κοινωνίες διαμαρτύρονται εδώ και χρόνια και ζητούν την κατάργηση του αγκυροβολίου και αυστηρότερο πλαίσιο κίνησης των πλοίων, καθώς επιθυμούν την προστασία των θαλάσσιων και χερσαίων οικοσυστημάτων και τη διατήρηση του τουριστικού χαρακτήρα της περιοχής. Στην αντίθετη κατεύθυνση φαίνεται να κινούνται τόσο φορείς που έχουν ισχυρά οικονομικά συμφέροντα να διατηρήσουν την κατάσταση ως έχει, όσο και η Πολιτεία.

Απορρύπανση σε ένα μεγάλο μέρος των ακτών του νησιού ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2016 και το κόστος καλύφθηκε κυρίως από δωρεά ιδιώτη, ομογενή της Αυστραλίας. Το ζήτημα δεν έχει ακόμα διευθετηθεί και οι κάτοικοι είναι αντιμέτωποι με την επόμενη ακούσια ή εκούσια πρόκληση ρύπανσης.

Location

Ελλάδα, Κύθηρα, ΒΑ πλευρά του νησιού των Κυθήρων-οικισμός Αγίας Πελαγίας

https://www.google.com/maps/@36.3290746,22.9769779,14z

Environmental impact

  • Air pollution
  • Water pollution
  • Biodiversity loss – Ecosystem destruction
  • Alteration of landscape aesthetics and built heritage

Ethical/ legal issues

  • Health and well-being
  • A clean and prosperous environment and a safe and pleasant habitat
  • Opportunities to work and leisure
  • Access to public goods/ resources and products
  • Personal and social development, economic progress and innovation

Information sources & materials

Online books and newspaper, magazine, encyclopedia, or blog articles

ΑΠΕ-ΜΠΕ. (2015). Ρύπανση στη θάλασσα και σε ακτές των Κυθήρων, από πετρελαιοκηλίδα. Available URL: http://www.amna.gr/article/93491/, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Δίκτυο Περιβαλλοντικής και Πολιτιστικής Προστασίας Λακωνίας (2013). STOP στην ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΑΓΚΥΡΟΒΟΛΙΑ στον ΟΡΜΟ ΒΟΙΩΝ. Available URL: http://diktyolakonias.blogspot.gr/2013/10/stop.html, [Accessed Date 06-07-2017].

 

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Online. (2015). Ξεκινάει η απορρύπανση στα Κύθηρα με την πετρελαιοκηλίδα. Available URL: https://www.eleftheriaonline.gr/local/koinonia/perivallon/item/80698-ksekinaei-i-aporrypansi-sta-kythira-me-tin-petrelaiokilida, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Καπάκος, Σ. (2015). Αυτό το τάνκερ ποιον κοροιδεύει; Available URL: http://www.avgi.gr/article/5577964/auto-to-tanker-poion-koroideuei-, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Λαμπρινίδη, Α. (2015). Τρομερή ρύπανση στα Κύθηρα: Μεγάλη πετρελαιοκηλίδα στην ακτή της Αγίας Πελαγίας. Available URL: http://limani24.gr/Τρομερή-ρύπανση-στα-Κύθηρα-Μεγάλη-πετ/, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Παπασταθοπούλου, Χ. (2016). Στη Σητεία το πλοίο που προκάλεσε τη ρύπανση στα Κύθηρα. Available URL: http://www.efsyn.gr/arthro/sti-siteia-ploio-poy-prokalese-ti-rypansi-sta-kythira, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Πρώτο Θέμα. (2015). Σοβαρή οικολογική καταστροφή από πετρελαιοκηλίδα στα Κύθηρα. Available URL: http://www.protothema.gr/environment/article/523272/o-dimarhos-kuthiron-kataggellei-oikologiki-katastrofi-apo-petrelaiokilida/, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Ρουσάνογλου, Ν. (2015). Απορρύπανση της θάλασσας στα Κύθηρα μόλις βελτιωθεί ο καιρός. Available URL: http://www.kathimerini.gr/837158/article/epikairothta/perivallon/aporrypansh-ths-8alassas-sta-ky8hra-molis-veltiw8ei-o-kairos, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Τερζής, Δ. (2015). «Αφρίζει» επικίνδυνα ο όρμος Βοιών. Available URL: http://www.efsyn.gr/arthro/afrizei-epikindyna-o-ormos-voion, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Το Βήμα. (2015). Κύθηρα: Εκτεταμένη ρύπανση στις ακτές από πετρελαιοκηλίδα. Available URL: http://www.tovima.gr/society/article/?aid=750560, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Χανιώτικα Νέα. (χ.χ.). Ταυτοποιήθηκε θαλάσσια ρύπανση από φορτηγό πλοίο στα Κύθηρα. Available URL: http://www.haniotika-nea.gr/taftopiithike-thalassia-ripansi-apo-fortigo-plio-sta-kithira/, [Accessed Date 06-07-2017].

 

econews.gr (2015). Πετρελαιοκηλίδα στα Κύθηρα μαύρισε τη θάλασσα και τις ακτές. Available URL: http://www.econews.gr/2015/11/02/petrelaiokilida-kythira-126457/, [Accessed Date 06-07-2017].

 

news247 (2015). Προς νομιμοποίηση το αγκυροβόλιο πλοίων στην αρχαιότερη βυθισμένη πόλη στον κόσμο, στη Λακωνία. Available URL: http://news247.gr/eidiseis/psixagogia/politismos/pros-nomimopoihsh-to-agkyrovolio-ploiwn-sthn-arxaioterh-vythismenh-polh-ston-kosmo-sth-lakwnia.3488783.html, [Accessed Date 06-07-2017].

Legal & public policy reports and documents

Δήμος Κυθήρων. (2015). Διερεύνηση Καταγγελίας προς Λιμενικές Αρχές Νεαπόλεως Βοιών και Αγ. Πελαγίας, και Αρχηγείο Λ.Σ.-ΕΛΛ.ΑΚΤ. Αρ.Πρωτ: 5452/03-11-2015. Available URL: http://kythira.gr/press_new/downloads/Koin_katag.pdf, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Δήμος Κυθήρων. (2015). Έγγραφο Δημάρχου Κυθήρων προς Δημάρχους Μονεμβασίας και Ελαφονήσου. Αρ.Πρωτ: 5448/03-11-2015. Available URL: http://kythira.gr/press_new/downloads/molynsi_egg.pdf, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Λιμεναρχείο Νεάπολης Βοιών. (2015). Σχέδιο Ειδικού Κανονισμού Λιμένα Νεάπολης Βοιών περί Αγκυροβολίας πλοίων στον όρμο Βατίκων. Λακωνίας – Διατύπωση απόψεων. Available URL: http://laconialive.gr/wp-content/uploads/2015/05/Eidikos-Kanonismos-Limena-Neapolis-2015.pdf, [Accessed Date 06-07-2017].

 

Links to images, online videos, documentary movies, etc

ΒΙΝΤΕΟ Συνέντευξη για Ρύπανση Αγίας Πελαγίας Ε.Ρ.Τ. (2015) https://www.youtube.com/watch?v=2x2L-bxfh5Q, [Accessed Date 06-07-2017].

 

ΒΙΝΤΕΟ Η Ρύπανση στις ακτές της Αγίας Πελαγίας από πετρελαιοκηλίδα Δευτέρα 2 Νοεμβρίου 2015 http://www.tsirigotv.gr/index.php/player/18/277, [Accessed Date 06-07-2017].

 

ΒΙΝΤΕΟ Συναγερμός από πετρελαϊκή μόλυνση (George Politis, 2015) https://www.youtube.com/watch?v=10fYF4BtmrM, [Accessed Date 06-07-2017].

 

ΒΙΝΤΕΟ πετρελαιοκηλίδα στα κυθηρα (George Politis, 2015) https://www.youtube.com/watch?v=489cdfMg5aM, [Accessed Date 06-07-2017].

 

AUDIO ADELIN WEB TV ΚΥΘΗΡΑ.”Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ”ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΑΜΠΡΙΝΙΔΗΣ 06/11/2015 https://www.youtube.com/watch?v=5m-KNOPQaFQ, [Accessed Date 06-07-2017].

 

ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΕΛΑΓΙΑ ΚΥΘΗΡΩΝ 2/11/2015 http://tsirigofm.blogspot.gr/2015/11/211-video.html, [Accessed Date 06-07-2017].

Contributor(s)

Sklavounou Efstathia, stef00la [at] hotmail.com, Student in the Department of Pedagogy, University of Athens, Greece

Tasos Papanikolaou, tpapanikolaou [at] cti.gr, Researcher, CTI team

Related Blog Posts

Sea pollution because of oil slick in Kythira

Content repository

TypeFile NameDescriptionSize

jpg
Petrelaiokilida45.5k