The lignite fields of Ptolemaida resemble a European version of the Grand Canyon, where in its depths, dozens of trucks can be spotted that continue to bring the coal to the ever-hungry power stations in the vicinity. At the end of the western field, you can see the village of Mavropigi. The field extends right up to the front of the village.
In 1958 the first unit of PPC (Public Power Corporation), TPS-LIPTOL (Ptolemaida Lignite Thermal Power Station) functioned in the region of Mavropigi in Ptolemaida, which continues to operate until today. PPC operates in the field of electricity production from lignite. Today Mavropigi is a “ghost” village, which paid the price of energy production. When PPC identified lignite deposits in the area or needed space for its infrastructure it progressed to compulsory expropriation, legally fixed a price. Where the villages were large, together with the local municipality, it took care of their relocation in other places. In the case of Mavropigi residents fled hastily from their homes, as there was not any provision for relocation. It all started in 2001 when with the help of riot police PPC opened a mine next to the village of 1150 residents. After three days of demonstrations, the opening of the mine finally began. The residents reacted suggesting that there can be no mining activity so close to a residential area without an approved environmental impact study and their fears were confirmed, as in July 2010 a crack was created near the village church which eventually led to the declaration of the expropriation of the settlement in the next year.
Since then, a long legal battle is underway with a lot of ups and downs, but the exploitation of the deposit never stopped. From the summer of 2003 until the begging of 2006 the mine of Mavropigi essentially operated without permission. The response from the government was that this was imposed by “reasons of national interest” because the particular mine produced 10% of the electric energy of Greece.
Residents, of course, were compensated by PPC for the property that they had to leave behind. Meanwhile, PPC appealed against the court decision for the compensation of residents, achieving at 2015 expropriation prices reduced up to 40% according to a decision of the Court of Appeal of Western Macedonia. Ιn any case, the compensation that the PPC offered is lower than the real value of the houses that were left behind.
PPC claims that it realises the concerns caused by its activities and that is the reason why it maintains an open dialogue with Local Communities and all other interested parties in order to improve its energy and environmental performance. Regarding its Mines Division, PPC claims that works are underway for the restoration and upgrading of the environment, the protection of the waterways and fauna, the agriculture, the promotion of experimental cultivations, etc.
Apart from the displacement of the residents of Mavropigi, in fact, the impact of the lignite station in the region is extremely serious. The percentages of pollutants, that are emitted, are up to five times above the permissible limits and residents live next to the death.
Cancer causes one to the three deaths occurring in Ptolemaida. This astonishing and tragic finding confirms in the worst way the price that pay all who live in the area in favour of the power supply of the county. Specifically, seven out of 10 deaths in the wider region of Ptolemaida are due to cancer or thromboembolic disease (heart attack, stroke) and only three out of 10 are attributed to other causes. The cancer incidents are 16% more than in 1950 and the number is increasing every decade with geometric progression rates. The cases of cancer reach 30.5% of all deaths. Moreover, the average age at death in the region is decreasing.
Today there are five steam-electric power stations in the region. Each year 55 million tonnes of lignite are mined. From the 15 thermal power plants of the country, every year 55 million tonnes of lignite mined out of adjacent mines are exploited and about 70% of the electric power of the country is produced. Currently, an investment is running for the construction project of another lignite unit of PPC in Ptolemaida, which will cost more than 1.3 billion euros. WWF published a report on the Ptolemaida V project in February 2015, claiming that with no extra costs, Greece could develop a completely renewable alternative to the new lignite power plant.
Ορυχεία της ΔΕΗ ‘καταπίνουν' Χωριά στην Πτολεμαΐδα και πλήττουν την υγεία των κατοίκων
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα λιγνιτικά πεδία της Πτολεμαΐδας μοιάζουν με μια ευρωπαϊκή εκδοχή του Grand Canyon. Σε αντίθεση όμως με το διάσημο αμερικανικό φαράγγι, εδώ θα εντοπίσουμε δεκάδες φορτηγά τα οποία φέρνουν τον άνθρακα στους αδηφάγους σταθμoύς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή.
Στην άκρη του δυτικού λιγνιτικού πεδίου μπορείτε να δείτε τη Μαυροπηγή. Το 1958 τέθηκε εκεί σε λειτουργία η πρώτη μονάδα της ΔΕΗ, ο ΑΗΣ ΛΙΠΤΟΛ (Ατμοηλεκτρικός Σταθμός Λιγνιτορυχείων Πτολεμαΐδας) η οποία εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα. Η ΔΕΗ εκμεταλλεύεται στην περιοχή τον λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Σήμερα η Μαυροπηγή είναι ένα χωριό ‘φάντασμα’, το οποίο πλήρωσε το τίμημα της παραγωγής ενέργειας. Όταν η ΔΕΗ εντόπιζε κοιτάσματα λιγνίτη στην περιοχή ή χρειαζόταν χώρο για τις υποδομές της, προχωρούσε σε αναγκαστικές απαλλοτριώσεις και όριζε δικαστικά ένα τίμημα. Στις περιπτώσεις που τα χωριά ήταν μεγάλα, από κοινού με τον δήμο, φρόντιζε για τη μετεγκατάστασή τους σε άλλους χώρους. Στην περίπτωση της Μαυροπηγής οι κάτοικοι έφυγαν βεβιασμένα από τις κατοικίες τους, καθώς δεν υπήρξε πρόβλεψη μετεγκατάστασής τους.
Όλα ξεκίνησαν το 2001 όταν, με τη συνδρομή των ΜΑΤ, άνοιξε ένα ορυχείο δίπλα στο χωριό των 1.150 κατοίκων. Μετά από τρεις ημέρες διαδηλώσεων, άρχισε τελικά η διάνοιξη του ορυχείου. Οι κάτοικοι από τότε αντιδρούσαν λέγοντας ότι δεν μπορεί να υπάρχει εξορυκτική δραστηριότητα τόσο κοντά σε κατοικημένη περιοχή, χωρίς να έχει εγκριθεί μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι φόβοι τους επιβεβαιώθηκαν, καθώς τον Ιούλιο του 2010 δημιουργήθηκε ένα ρήγμα κοντά στην εκκλησία του χωριού που τελικά οδήγησε στην κήρυξη της απαλλοτρίωσης του οικισμού την επόμενη χρονιά.
Από τότε βρίσκεται σε εξέλιξη ένας μακρύς δικαστικός αγώνας με πολλές ανατροπές, ωστόσο η εκμετάλλευση του κοιτάσματος δε σταμάτησε ποτέ. Από το καλοκαίρι του 2003 ως τις αρχές του 2006 το ορυχείο της Μαυροπηγής ουσιαστικά λειτουργούσε χωρίς άδεια. Η απάντηση από την τότε κυβέρνηση ήταν ότι αυτό επέβαλαν ‘λόγοι εθνικού συμφέροντος’ καθώς από το συγκεκριμένο ορυχείο παραγόταν το 10% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας.
Οι κάτοικοι βέβαια αποζημιώθηκαν από τη ΔΕΗ για τις περιουσίες που έπρεπε να αφήσουν πίσω. Στο μεταξύ, η ΔΕΗ προσέφυγε κατά της δικαστικής απόφασης που αποζημίωνε τους κατοίκους, πετυχαίνοντας το 2015 τιμές απαλλοτρίωσης μειωμένες ως και 40%, βάσει απόφασης του Εφετείου Δυτικής Μακεδονίας. Σε κάθε περίπτωση οι αποζημιώσεις που δόθηκαν ήταν χαμηλότερες από την πραγματική αξία των κατοικιών που εγκαταλείφθηκαν.
Η ΔΕΗ υποστηρίζει ότι αντιλαμβάνεται τις ανησυχίες που προκαλούνται από τις δραστηριότητές της και για τον λόγο αυτό διατηρεί ένα ανοιχτό διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες και όλα τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, προκειμένου να βελτιωθεί η ενεργειακή και περιβαλλοντική απόδοση. Όσον αφορά την Γενική Διεύθυνση Ορυχείων της ΔΕΗ, υποστηρίζει ότι βρίσκονται σε εξέλιξη έργα για την αποκατάσταση και την αναβάθμιση του περιβάλλοντος, την προστασία των πλωτών οδών και της πανίδας, τη γεωργία, την προώθηση πειραματικών καλλιεργειών κ.λπ.
Εκτός όμως από την εκτόπιση των κατοίκων της Μαυροπηγής, στην πραγματικότητα οι επιπτώσεις της λιγνιτικής μονάδας στην περιοχή είναι σοβαρές. Τα ποσοστά των ρύπων που εκπέμπονται είναι μέχρι και πέντε φορές πάνω από τα επιτρεπτά όρια και οι κάτοικοι ζουν πραγματικά δίπλα στον θάνατο. Ένας στους τρεις θανάτους που σημειώνονται στην Πτολεμαΐδα προκαλείται από καρκίνο. Αυτή η εκπληκτική και τραγική διαπίστωση έρχεται να επιβεβαιώσει με τον χειρότερο τρόπο το τίμημα που πληρώνουν όλοι όσοι κατοικούν στην περιοχή για χάρη της ηλεκτροδότησης της χώρας. Συγκεκριμένα, επτά στους 10 θανάτους στην ευρύτερη περιοχή της Πτολεμαΐδας οφείλονται σε καρκίνο ή σε θρομβοεμβολική νόσο (έμφραγμα, εγκεφαλικό) και μόλις τρεις στους 10 αποδίδονται σε άλλες αιτίες. Τα κρούσματα καρκίνου είναι κατά 16% περισσότερα σε σχέση με το 1950 και ο αριθμός αυξάνεται κάθε δεκαετία με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου. Τα κρούσματα καρκίνου φτάνουν στο 30,5% των συνολικών θανάτων. Επιπλέον, μειώνεται ο μέσος όρος ηλικίας θανάτου στην περιοχή.
Σήμερα λειτουργούν πέντε ατμοηλεκτρικοί σταθμοί στην περιοχή. Από τις 15 ατμοηλεκτρικές μονάδες της χώρας κάθε χρόνο γίνεται εκμετάλλευση 55 εκατομμυρίων τόνων λιγνίτη που έχουν εξορυχθεί από τα παρακείμενα ορυχεία και παράγεται περίπου το 70% της ηλεκτρικής ισχύος της Ελλάδας. Αυτή τη στιγμή προχωρά η επένδυση για την κατασκευή του έργου και άλλης λιγνιτικής μονάδας της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα, που θα κοστίσει πάνω από 1,3 δισ. ευρώ. Το Φεβρουάριο του 2015, το WWF δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με το έργο Πτολεμαΐδα V υποστηρίζοντας ότι, χωρίς επιπλέον κόστος, η Ελλάδα θα μπορούσε, αντί για τη νέα μονάδα ηλεκτροπαραγωγής από λιγνίτη, να αναπτύξει μια εναλλακτική λύση βασιζόμενη αποκλειστικά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Location
Greece, Region of Western Macedonia, Regional Unit of Kozani, Ptolemaida, Mavropigi (goo.gl/Vj4iLd)
Environmental impact
- Air pollution
- Land degradation (e.g. drought, soil contamination, erosion and desertification)
- Biodiversity loss – Ecosystem destruction
- Depletion of natural resources (fossil and mineral, forest, water, etc)
- Waste, waste disposal, and toxicants
- Alteration of landscape aesthetics and built heritage
Ethical/ legal issues
- Life and personal security
- Health and well-being
- A clean and prosperous environment and a safe and pleasant habitat
- Personal and social development, economic progress and innovation
- Democratic participation to decision-making on community and national affairs
Information sources & materials
Scientific/ academic books and chapters
Μarionos, V, Tsapanos, T., Pavlidis, S., Tsourlos, P., Chatzipetros, A. & Voudouris. K (2015). Large Induced Displacements and Slides Around an Open Pit Lignite Mine, Ptolemais Basin, Northen Greece. Ιn G. Lollino, D. Giordan, G. Crosta, J. Corominas, R. Azzam, J. Wasowski & N. Sciarra (eds). Engineering Geology for Society and Territory. Vol 2. London & New York: Springer pp. 311-316 DOI: 10.1007/978-3-319-09057-3
Online books and newspaper, magazine, encyclopedia, or blog articles
- Αβραμίδης, Α. (2015). Τα Ορυχεία της ΔΕΗ Καταπίνουν Χωριά στην Πτολεμαΐδα Προσπελάστηκε στις 22-1-2017
- Βασβατέκη, Ρ. (2015). Ξεσηκωμός για την απόφαση του Εφετείου που μειώνει τις αποζημιώσεις απαλλοτρίωσης της Μαυροπηγής Προσπελάστηκε στις 28-7-2017
- eu (2015). Western Macedonia: destroying itself by powering Greece Accessed 23-1-2017
- Λουκά, Μ. (2015). Κουφάρια ζωής και μνήμης στον δρόμο του λιγνίτη Προσπελάστηκε στις 27-7-2017
- Σύλλογος Περιβάλλον και Πολιτισμός Δήμου Κηρέως (2007). Τι πρέπει να γνωρίζεις για την λιθανθρακική μονάδα Προσπελάστηκε στις 22-1-2017
Legal & public policy reports and documents
- Οικολογική Κίνηση Ν. Κοζάνης. Σύλλογος για την καταπολέμηση της ανεργίας και την ανάπτυξη της περιοχής Αγ. Δημητρίου-Ρυακίου. Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Δήμου Ελλησπόντου. Σύλλογος Περιβάλλοντος και Ποιότητας Ζωής του Δήμου Δημητρίου Υψηλάντη. Σύλλογος Περιβάλλοντος και Ανέργων Ακρινής. Σύλλογος πληττομένων από τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις υπέρ ΛΙΠΤΟΛ-ΔΕΗ Μαυροπηγής. Σύλλογος Περιβάλλοντος Μαυροδενδρίου. Οικολογική και Κοινωνική Παρέμβαση Πτολεμαΐδας. Σύλλογος Περιβάλλοντος Μελίτης N. Φλώρινας «ο Σκαντζόχοιρος». Παρεμβατική Κίνηση Μεγαλόπολης. «Πανός ενδιαίτημα» Αρκαδίας (2012). Αναφορά προς το Ευρωκοινοβούλιο Προσπελάστηκε στις 22-1-2017
- PPC (2009). The environment, our world! PPC on track towards Sustainable Development Accessed 23-1-2017
- The Greek Ombudsman (2009) Annual Report of the Greek Ombudsman Accessed 23-1-2017
- WWF (2015). Clean Alternatives to Ptolemaida V. Economic and technical assessment. Accessed 23-1-2017
Links to images, online videos, documentary movies, etc
- gr (n.d.) Lignite mine in Mavropigi, Ptolemaida Αccessed 23-1-2017
- CAN Europe (2015). Western Macedonia: destroying itself by powering Greece Αccessed 23-1-2017
- Ptolemaida tv (χ.η.) kozani.tv Φώτος: “η Μαυροπηγή σήμερα”! Προσπελάστηκε στις 22-1-2017
Contributor(s)
- Georgia Liarakou, liarakou [at] aegean.gr Associate Professor in the University of the Aegean, CTI – Team
- Dimitrios Gkotzos, dmgtzs [at] gmail.com, Environmental Education Officer in the North Athens Directorate of Primary Education, Greece, CTI – Team
- Maria Kouka, makouka.mk96[at] gmail.com, Undergraduate student at the National and Kapodistrian University of Athens.
Home › Forums › The PPC mines ‘swallow’ Villages in Ptolemaida and affect the health of the residents