O Rio? É doce. [Το ποτάμι; Είναι γλυκό.]
A Vale? Amarga. [Η κοιλάδα; Πικρή.]

[…]
Entre estatais [Μεταξύ κρατικών]
E multinacionais, [Και πολυεθνικών,]
Quantos ais! [Πόσοι στεναγμοί!]

[…]
Quantas lágrimas disfarçamos [Πόσα δάκρυα κρύβουμε]
Sem berro? [Χωρίς κραυγή;]

Οι παραπάνω στίχοι είναι από το ‘Lira Itabirana’, ένα ποίημα που έγραψε το 1984 ο σπουδαίος Βραζιλιάνος ποιητής Carlos Drummond de Andrade (1902 – 1987), και σήμερα μοιάζει προφητικό!
Ο ποιητής γεννήθηκε στο χωριό Ιταμπίρα (Itabira), ένα χωριό μεταλλωρύχων, που βρίσκεται στην πολιτεία Μίνας Ζεράις (Minas Gerais) στα νοτιοανατολικά της Βραζιλίας. Σε πολύ κοντινή απόσταση από το χωριό αυτό, ανάμεσα σε διάσπαρτα ορυχεία, βρίσκεται και το χωριό Μπέντο Ροντρίγκεζ (Bento Rodrigues), το οποίο έμελε να βρεθεί στο επίκεντρο μιας από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές καταστροφές στην ιστορία της Βραζιλίας.

Στις 5 Νοεμβρίου 2015, η κατάρρευση δύο φραγμάτων που λειτουργούσε στην περιοχή η εξορυκτική εταιρεία Samarco, μια κοινοπραξία μεταξύ των εταιρειών BHP Billiton (Αγγλο-Αυστραλία) και Vale SA (Βραζιλία), απελευθέρωσε περίπου 60 εκατομμύρια λίτρα εξορυκτικών αποβλήτων στον ποταμό Rio Doce (Γλυκό Ποτάμι). Η πηχτή τοξική λάσπη σκέπασε τεράστιες εκτάσεις στην ήδη «πικρή κοιλάδα» και κατέστρεψε ό,τι έμβιο και άβιο στοιχείο συνάντησε στο πέρασμα της, σε μία απόσταση περίπου 600 χιλιομέτρων από τα φράγματα μέχρι τον Ατλαντικό ωκεανό. Πέρα από το κόστος σε ανθρώπινες ζωές, η ζημιά που προκλήθηκε στα οικοσυστήματα του ποταμού και των παράκτιων περιοχών είναι ανυπολόγιστη.

Ειρωνία: Ο Βραζιλιάνος ποιητής τότε, πολλά χρόνια πριν την καταστροφή, αναπολούσε μια εποχή που το φορτίο (στον ποταμό) ήταν πιο ελαφρύ (στίχος: Mais leve a carga).

Πολλοί κάτοικοι των πληγέντων περιοχών απογοητεύτηκαν από τη στάση που κράτησε τόσο η ομοσπονδιακή όσο και η τοπική κυβέρνηση, ιδιαίτερα από την απουσία απαντήσεων σχετικά με τις αιτίες της καταστροφής αλλά και από το σχετικά χαμηλό ύψος των προστίμων που επιβλήθηκαν. Έτσι, οργανώθηκαν σε μία Ομάδα Δράσης Πολιτών και Επιστημόνων και αξιοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με το σύνθημα ‘Δεν ήταν ατύχημα’ (#NaoFoiAccidente, σήμερα #RioDoce), ξεκίνησαν τον αγώνα για την επιστημονική καταγραφή και αποτίμηση των ζημιών, για τη σωστή πληροφόρηση και ενημέρωση τον πολιτών και για την πίεση στην κυβέρνηση να αποδώσει τις πραγματικές ευθύνες που αναλογούν.

Κραυγές ακούγονται πλέον, ποιητή. Μένει να ενισχυθούν από τους πολίτες του κόσμου…


 

Written by: Maria Karagianni, maria.karagianni14 [at] gmail.com, Student in the Department of Pedagogy, University of Athens, Greece

Related Case File Folder

Environmental disaster in Brazil due to toxic mining waste