Σαπιοκάραβα, πλοία που έχουν χάσει την ακτοπλοϊκή τους αξία, ξεπερασμένα σκάφη, ωκεανοπόρα πλοία που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως από τις αναπτυγμένες χώρες καταλήγουν καθημερινά, μαζί με τις τοξικές ουσίες που φέρουν, σε αναπτυσσόμενες χώρες προκειμένου να διαλυθούν. Η διάλυση ή σπάσιμο ενός πλοίου συμβαίνει όταν αυτό δεν είναι πλέον λειτουργικό και φέρει ζημιές οι όποιες δεν συμφέρουν την εκάστοτε πλοιοκτήτρια εταιρεία. Το σπάσιμο επιφέρει ένα πολύ σημαντικό οικονομικό όφελος στην ιδιοκτήτρια εταιρεία, το οποίο προέρχεται από την ανακύκλωση του χάλυβα από μηχανήματα και γενικότερα από τον εξοπλισμό του πλοίου που είναι σε καλή κατάσταση και μπορεί να αξιοποιηθεί.

Μολονότι εντοπίζονται λύσεις και χώροι για την διάλυση των πλοίων τόσο στην Ε.Ε. όσο και στις Η.Π.Α. καθημερινά συρρέει τεράστιο πλήθος πλοίων προς διάλυση στις ακτές των φτωχικών ασιατικών χωρών. Εκεί όπου οι μέθοδοι προσάραξης αποτελούν πηγή σοβαρής ρύπανσης των ακτών, οι συνθήκες εργασίας χαρακτηρίζονται επιεικώς επικίνδυνες και η διάλυση των πλοίων πραγματοποιείται σε συνθήκες όπου παραβιάζονται οι διεθνείς νόμοι διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων.

Οι δραστηριότητες διάλυσης πλοίων στο Μπαγκλαντές γεωγραφικά εντοπίζονται κοντά στη Τσιταγκόνγκ στον κόλπο της Βεγγάλης. Πρόκειται για τα δεύτερο μεγαλύτερο διαλυτήριο πλοίων στον κόσμο και απασχολεί 200.000 εργάτες που εργάζονται σε ακτογραμμή μήκους οκτώ μιλίων υπό άθλιες συνθήκες.

Το πλήθος ανειδίκευτων, ανεκπαίδευτων φτωχών ανθρώπων δημιουργεί άμεσα προσφερόμενο εργατικό προσωπικό, το οποίο για εξευτελιστικά χαμηλούς μισθούς (1-3 δολάρια την ημέρα ανάλογα με το είδος της εργασίας) εργάζεται στα διαλυτήρια πλοίων του Μπαγκλαντές. Η έλλειψη εξοπλισμού αλλά και μέτρων ασφαλείας και υγιεινής για την ίδια τους τη ζωή τους τη ζωή καθιστούν τους εργάτες όχι μόνο χαμηλόμισθους αλλά και αναλώσιμους. Ο σημερινός τρόπος διάλυσης πλοίων στο Μπαγκλαντές απαιτεί μόνο ένα μεγάλο βαρούλκο, κάποια καμινέτα και ίσως μια μπουλντόζα. Η υπόλοιπη διαδικασία είναι χειρωνακτική διαδικασία. Η εργασία είναι εξαιρετικά φθηνή, τα περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα που εφαρμόζονται ανεπαρκή και δεν απαιτείται καθαρισμός, πριν τα πλοία εισέλθουν στα παράλια της Τσιταγκόνγκ.

Πολλοί εργαζόμενοι έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με το θάνατο και συχνά επιστρέφουν στα σπίτια τους τραυματισμένοι. Αυτό συμβαίνει γιατί οι εργάτες τεμαχίζουν με τα χέρια τους χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό και ενδυμασία τα «γερασμένα» πλοία που είναι «πλούσια» σε τοξικές ουσίες όπως: αμίαντος, μόλυβδο, βενζόλιο και άλλα βαρέα μέταλλα.

Δεν υπάρχει ιατρική περίθαλψη για τους τραυματίες και ούτε δίνεται κάποια αποζημίωση. Πολλά είναι και τα περιστατικά εργατικών ατυχημάτων (πηγή).

Εκτός από τις φρικτές συνθήκες εργασίας η όλη δραστηριότητα έχει και τεράστιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Oι τοξικές ουσίες καταστρέφουν το παράκτιο και αγροτικό οικοσύστημα και παρατηρείται έντονη αλλοίωση του φυσικού τοπίου.

Μολονότι έχουν γίνει σημαντικές κινητοποιήσεις τόσο από την περιβαλλοντική ένωση δικηγόρων του Μπαγκλαντές (BELA) όσο και από περιβαλλοντικές οργανώσεις και οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολλές πλοιοκτήτριες εταιρείες συνεχίζουν να κερδοσκοπούν ακόμη και σήμερα υιοθετώντας επικίνδυνες και περιβαλλοντικά επιζήμιες πρακτικές για την διάλυση παλαιών πλοίων.

Written by: Marianna Harbi, student in the Department of Primary Education, University of Ioannina, Greece