Αυτά είναι ερωτήματα που μοιάζουν να έχουν απλές και αυτονόητες απαντήσεις… Στην Ελλάδα της κρίσης όμως, όπου τα δημόσια αγαθά είναι προς πώληση, τίποτε πια δεν είναι απλό και αυτονόητο!
Το 2010, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δήλωσε ότι η πρόσβαση σε ασφαλές και καθαρό νερό είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Μια δεκαετία πριν, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα με την Οδηγία – Πλαίσιο περί Υδάτων (2000/60/ΕΚ) αναγνώρισε ότι το νερό δεν είναι εμπορικό προϊόν, αλλά αποτελεί κληρονομιά που πρέπει να προστατεύεται και να μεταχειρίζεται κατάλληλα. Δηλώνει επίσης ότι η ύδρευση συνιστά υπηρεσία κοινής ωφελείας.
Η Ελλάδα ανήκει τόσο στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών όσο και στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Έχουμε έπειτα την Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ). Η ΕΥΑΘ Α.Ε. ιδρύθηκε το 1998 και προήλθε από τη συγχώνευση των ανώνυμων εταιρειών ύδρευσης και αποχέτευσης της Θεσσαλονίκης. Η ΕΥΑΘ Α.Ε. έχει το αποκλειστικό δικαίωμα παροχής νερού καθώς επίσης και περισυλλογής και μεταφοράς αστικών λυμάτων στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης μέσω μιας τριακονταετούς αποκλειστικής σύμβασης παραχώρησης που σύναψε με το Ελληνικό Δημόσιο, η οποία ισχύει από τον Ιούλιο του 2001. Η εταιρεία είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών Α.Ε. από το 2001 με σχετικές αποφάσεις της Διυπουργικής Επιτροπής Αποκρατικοποιήσεων. Έως τότε το Ελληνικό Δημόσιο ήταν ο αποκλειστικός μέτοχος της εταιρείας. Σήμερα, κατέχει το 74,02% των μετοχών.
Το κατέχει;
Πιο ακριβές είναι να πούμε ότι το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) κατέχει αυτό το ποσοστό της ΕΥΑΘ. Το ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο συστάθηκε τον Ιούλιο του 2011, είναι μία από τις θυγατρικές της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΠ), το λεγόμενο Υπερταμείο Ιδιωτικοποιήσεων, που ιδρύθηκε τον Μάιο του 2016, και στο οποίο πλέον ανήκουν όλα τα κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία του Ελληνικού Δημοσίου.
Στο Υπερταμείο ανήκει και το 61,33% της Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτεύουσας (ΕΥΔΑΠ), η οποία έχει το αποκλειστικό δικαίωμα ύδρευσης και υπηρεσιών αποχέτευσης στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής. Η διάρκεια αυτού του δικαιώματος, όπως και η ανανέωση αυτού, ρυθμίζεται από τη Σύμβαση Παραχώρησης που έχει συνάψει η εταιρεία με το Ελληνικό Δημόσιο το 1999, η οποία είναι 20ετούς ισχύος. Η ΕΥΔΑΠ, που ιδρύθηκε το 1980 και πήρε τη σημερινή της νομική μορφή το 1999, είναι επίσης εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών Α.Ε. από τον Ιανουάριο του 2000.
Το ΤΑΙΠΕΔ, δηλ. το Υπερταμείο, έχει εκκινήσει τη διαδικασία πώλησης του 23% της ΕΥΑΘ και του 11% της ΕΥΔΑΠ. Σημειώνουμε ότι παρά το γεγονός ότι το Υπερταμείο είναι ανεξάρτητο από το Ελληνικό Δημόσιο, οποιαδήποτε ιδιωτικοποίηση προτείνεται από τα διοικητικά όργανα της εταιρείας, πρέπει να εγκριθεί από την ελληνική κυβέρνηση.
Άρα η ελληνική κυβέρνηση, σε εφαρμογή της συμφωνίας που συνάφθηκε με τους πιστωτές της χώρας, προτίθεται να επεκτείνει την ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης και να διατηρήσει οριακά, τουλάχιστον προς το παρόν και μέσω του Υπερταμείου, το πλειοψηφικό ποσοστό τους. Με βάση την απόφαση 1906/2014 του Συμβουλίου της Επικρατείας, στο οποίο κατέφυγαν με αίτησή τους κάτοικοι της Αθήνας, «η αποξένωση του Ελληνικού Δημοσίου από την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, του οποίου η διατήρηση είναι αναγκαία για να μη μετατραπεί η δημόσια επιχείρηση σε ιδιωτική, συνιστά παράβαση των άρθρων 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος».
Στην ίδια απόφαση υπογραμμίζεται ότι «η κατ' ουσίαν μετατροπή της δημόσιας επιχειρήσεως σε ιδιωτική, που λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος, καθιστά αβέβαιη τη συνέχεια της εκ μέρους της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και δη υψηλής ποιότητας».
Η βάσιμη ανησυχία των πολιτών για απώλεια του δικαιώματος ελεύθερης, προσιτής και υψηλής ποιότητας πρόσβασης σε ένα τόσο κρίσιμο δημόσιο αγαθό όπως το νερό, η μετατροπή του νερού από αγαθό σε εμπόρευμα το οποίο χρησιμοποιούν μονοπωλιακά ιδιωτικές εταιρείες για να αυξήσουν τα οικονομικά τους κέρδη, και τα πολλά κακά παραδείγματα της διεθνούς εφαρμογής ανάλογων ιδιωτικοποιήσεων, έχουν προκαλέσει πολλές και μεγάλες αντιδράσεις από την κοινωνία σε όλη την επικράτεια της χώρας. Οι προσπάθειες αντίστασης έχουν οργανωθεί σε κινήματα όπως το «SOSτε το Νερό», το «Save Greek Water», και η «Πανελλαδική Συμμαχία για το Νερό» και υποστηρίζονται από ευρωπαϊκές οργανώσεις όπως η «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών Right2Water (Δικαίωμα στο Νερό)».
Ιδιαίτερα σημαντικές προσπάθειες γίνονται ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ εδώ και χρόνια. Ξεχωρίζει η Κίνηση 136 που είχε διοργανώσει άτυπο «δημοψήφισμα» στην πόλη της Θεσσαλονίκης στις 18 Μάιου του 2014, όπου 213.508 πολίτες τάχθηκαν κατά της ιδιωτικοποίησης. Η Κίνηση 136 προτείνει την εξαγορά από τους πολίτες του 51% της ΕΥΑΘ και τη μη-κερδοσκοπική κοινωνική διαχείρισή της μέσω συνεταιρισμών σε επίπεδο γειτονιάς.
Οι πολίτες όμως δεν εισακούγονται. Οι ιδιωτικοποιήσεις προχωρούν.
Μήπως το ζήτημα της ιδιωτικοποίησης των εταιρειών νερού είναι πρωτίστως ζήτημα καταπάτησης της ελεύθερης και δημοκρατικής λειτουργίας μιας κοινωνίας; Αν μια κοινωνία δεν μπορεί να ελέγξει το νερό της μπορεί πραγματικά να ελέγξει οτιδήποτε;
Είναι τυχαίο που σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, η απαίτηση από έναν λαό να παραδώσει «γῆν καὶ ὕδωρ», ήταν συμβολική της υποταγής του και της απώλειας κάθε δικαιώματός του;
Θα παραδώσουμε τελικά «γῆν καὶ ὕδωρ»;
Written by: Loukogiannaki Veneta-Maria, Student in the Department of Pedagogy, University of Athens, Greece
Home › Forums › «γῆν καὶ ὕδωρ» παραδώσατε;